İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Neval Baycan’ın yürütücülüğünü yaptığı “Organize Sanayi Bölgeleri Atıksuları ile Yüzey Sularında Mikroplastiklerin ve Mikroplastiklerle Taşınan Mikrokirleticilerin Belirlenmesi ve Taşınmalarının Araştırılması” projesi kapsamında Nif Çayı ile döküldüğü Gediz Nehri’nden dört mevsim için numune alındı.
KİRLİLİK ARTIYOR
Projede ilkbahar periyodu sonuçlarına nazaran, Ege Denizi’ne, Gediz Nehri’nden saniyede 30 milyon kadar mikroplastik parçacığın taşındığı ortaya çıktı. “Mikroplastik kirliliğinin son 10 yılda arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Baycan, “Özellikle plastik üretimi yapan firmaların olduğu organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan mikroplastik ölçüsünü ve ne kadarının denize ulaştığını belirlemeyi amaçladık. Çalışmamızda Nif Çayı ve döküldüğü Gediz Nehri’ni baz aldık. 20’ye yakın noktadan numune alıyoruz. Çalışmalarımızın birinci sonucu saniyede 30 milyon mikroplastiğin Gediz Irmağı vasıtasıyla Ege Denizi’ne ulaştığını gösterdi. Bu durum çok değerli bir kirlilik potansiyelidir. En çok 0.1 ile 0.5 milimetre ortasındaki mikroplastik parçacıklarının ağır halde bulunduğunu gördük. Sediman ve çamur örneklerindeki sayılar çok daha yüksek” dedi. Mikroplastik parçacıklarının canlılar üzerindeki tesirine değinen Prof. Dr. Baycan, “Gediz Irmağı, bu bölgedeki değerli ırmaklardan bir tanesi. Kütahya’dan doğup Uşak, Manisa ve İzmir’den dolaşarak, Ege Denizi’ne dökülen bir ırmak. Çok büyük bir alanı kapsıyor ve değerli ölçüde ziraî sulama maksatlı kullanılıyor. Birçok tarım alanı Gediz Nehri’nin suyuyla sulanıyor. Bu durumun tarım eserlerine tesirinin de incelenmesi gerekiyor. Çalışmalara baktığımızda deniz ortamındaki balıklar ya da öbür canlıların bünyelerinde mikroplastiğe rastlandığı tespit edildi. Değerli tehditlerden bir tanesi, mikroplastiklerin besin zinciri yoluyla insanlara ve başka canlılara taşınması. Mevsimsel değişime nazaran, dört mevsim inceleme yapmayı hedefledik. Zira su ölçüsü hayli değişken ve şu ana kadar iki devri tamamlamış durumdayız. Bu sayılar da birbirini doğrular nitelikte. Ne yazık ki çok değerli ölçüde mikroplastik taneciği, Ege Denizi’ne ulaşıyor ve oradaki canlı hayatını tehdit ediyor” diye konuştu.
ACİL TEDBİR ALINMALI
Arıtma tesislerine ek tedbirler getirilmesi gerektiğini lisana getiren Baycan, kelamlarına şöyle devam etti: “Pek çok yerde yollardan kaynaklı mikroplastikler de yağan yağmur sularıyla yahut havada asılı kalan mikroplastiklerin çökelmesiyle de su kaynaklarındaki mikroplastik ölçüleri artış gösterebiliyor. Numune aldığımız bölgelerin makro plastikler açısından da kirli olduğunu tespit ettik. Çok sayıda pet şişenin, plastik poşetin yahut tarımda kullanılan birtakım kalıntı hususların ırmak kenarlarına atıldığını tespit ettik. Bunların parçalanması sonucunda mikroplastikler oluşuyor. Tek kullanımlık plastiklerin azaltılması, arıtma tesislerinin güzelleştirilmesi ve mikroplastiklerin giderimine yönelik güncellemeler çok değerli. İnsan sıhhati ve suda yaşayan canlılar için kirliliklerin bilhassa kaynağında azaltılması ve önlenmesi gereklidir.