Güneş’in Güneş rüzgarları püskürttüğünü biliyoruz, lakin geçtiğimiz on yıllar boyunca çok sayıda araştırmaya mevzu olsalar da bu yüklü parçacık akımlarının kaynağı bir gizem olarak kalmaya devam ediyor. ESA ve NASA’nın Güneş Yörünge Aracı’nda (Solar Orbiter) bulunan Extreme Ultraviolet Imager (EUI) enstrümanı tarafından geçen yıl yakalanan manzaralar, nihayet bize bu rüzgarlara neyin güç verdiğini açıklamak için gereken bilgiyi vermiş olabilir.
GÜNEŞ RÜZGARLARININ GERİSİNDEKİ MEKANİZMAYI ANLAMAYA BAŞLIYORUZ
Donanımhaber’in Science mecmuasından aktardığı bir makalede, bir küme araştırmacı uzay aracının çektiği manzaralarda Güneş’in “koronal delik” ismi verilen karanlık bir bölgesinden çıkan çok sayıda “jetin” gözlemlendiğini açıkladı. Takım bu plazma yüklerine “pikoflare jetler” ismini verdi zira bunlar en büyük Güneş patlamalarının üretebileceğinin yaklaşık trilyonda biri kadar güç içeriyor. Her bir jet 20 ila 100 saniye ortasında sürüyor ve plazmayı yaklaşık 100 km/s süratle dışarı atıyor. Bu jetler uzun vakittir aranan Güneş rüzgarının kaynağı olabilir.
Koronal delikler uzun vakittir bu fenomenin kaynak bölgeleri olarak bilinse de, bilim insanları hala plazma akışlarının bunlardan tam olarak nasıl ortaya çıktığının düzeneğini anlamaya çalışıyorlar. Bu keşif nihayet yıllardır aradıkları karşılık olabilir.
Max Planck Güneş Sistemi Araştırmaları Enstitüsü’nden çalışmanın başyazarı Lakshmi Pradeep Chitta yaptığı açıklamada bu jetler hakkında şunları söyledi: “Gözlemlediğimiz pikoflare jetler, Güneş koronasında daha evvel gözlemlenmemiş en küçük ve enerjik olarak en zayıf jet tipidir… Tekrar de yaklaşık 1 dakika yaşayan tek bir pikoflare jetin güç içeriği, İngiltere’deki yaklaşık 10.000 hanenin tüm bir yıl boyunca tükettiği ortalama güce eşittir.”
Chitta’nın takımı Solar Orbiter’ı kullanarak koronal delikleri ve başka potansiyel Güneş rüzgarı kaynaklarını izlemeye devam edecek. Gezegenimizde auroraların oluşmasından sorumlu plazma akışları hakkında nihayet bize karşılık verebilecek bilgileri toplamanın yanı sıra, müşahedeleri Güneş’in koronasının yahut atmosferinin neden yüzeyinden çok çok daha sıcak olduğuna da ışık tutabilir.
GÜNEŞ, DÜNYA’YI NASIL ETKİLİYOR?
Güneş’in manyetik alanını ve Güneş rüzgarını anlamak çok kıymetli zira bunlar GPS, telekomünikasyon üzere ağa bağlı sistemlerle uydular ve Memleketler arası Uzay İstasyonu üzere alçak Dünya yörüngesindeki objelerin faaliyetlerini olumsuz etkileyen yüklü parçacıklar taşıyorlar. Güneş rüzgarı Dünya’nın manyetik alanıyla çarpıştığında, kuzey ve güney ışıkları üzere renkli Auroraların da oluşmasını tetikliyor.
Önceki müşahedeler gökbilimcilerin Güneş rüzgarının bir kısmının Güneş üzerindeki koronal delikler ismi verilen manyetik yapılardan kaynaklandığını belirlemelerine yardımcı oldu. Bu oluşumlar manyetik alanın Güneş’e geri dönmek yerine dışa yanlışsız uzandığı bölgelerdir.
Güneş’in manyetik alanı o kadar büyüktür ki Plüton’un ötesine uzanır ve güneş rüzgarının direkt Güneş Sistemi boyunca seyahat etmesi için bir yol sağlar. Fakat bilim insanlarının başını kurcalayan bir öbür soru da yüklü parçacıkların birinci etapta nasıl salındığıdır. Solar Orbiter’ın müşahedeleri güney kutbunda küçük kişisel jetler içeren bir koronal delik yakaladı. Her bir jet az ölçüde plazma salıyor, bu da Güneş rüzgarının sanıldığından daha az daima bir akış olduğunu gösteriyor.