İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce, toplumsal medya hesabından dikkat çeken bir paylaşım yaptı.
İstanbul’un 1925-55 yılları ortasındaki ‘yerleşim’ haritasını paylaşan Gökce, şu notu düştü:
“Salt arşivlerinde bulunan Kemali Söylemezoğlu’na ilişkin “İstanbul kenti meskun alanlar yayılışı (1925 – 1955)” haritası bize İstanbul hakkında çok değerli bilgiler veriyor.
1925 ile 1955 ortasında Fatih, Bakırköy, Üsküdar ve Kadıköy ilçelerimizde yeni yerlerin yerleşime açıldığı görülüyor.
Aynı periyotta Zeytinburnu, Maçka, Mecidiyeköy, Levent, Fenerbahçe’den Bostancı’ya kadar olan bölge de büyümeye başlamış durumda. Üsküdar’ın doğusundaki Altunizade ve Acıbadem yeni bölgeler.
Bostancı ve Yeşilköy’den sonrası şimdi kentleşmemiş. Kentin kuzey havzası boş ve ekolojik varlığı korunmuş bir formda duruyor.
Üsküdar – Anadolu Hisarı çizgisi ile Beşiktaş’tan Emirgan’a kadar olan kısım ise yoğunluk bakımından küçük yerleşimlere sahip.
1955 yılında Türkiye nüfusu 24 milyon, İstanbul nüfusu 1,5 milyon. Yani İstanbul nüfusu Türkiye nüfusunun yüzde 6,2’si kadar. Bugün İstanbul nüfusu yaklaşık Türkiye nüfusunun yüzde 18’ine ulaşmış durumda. Ortadaki devirde plansız kentleşmenin ve iç göçün İstanbul kentinde plansız yapılaşmaya neden olduğu, bugün zelzele güvenliği dahil olmak üzere kent hayatını olumsuz etkileyen gelişmelerin de 1955’den sonra başlayan periyotta yaşandığı ortada.
Özellikle 1955 yılından sonra verilen imar afları, kaçak yapılaşma, gecekondulaşma ve altyapının kent nüfusundaki artışı takip edememesi, 1990’lardan sonra ise kent planlamasının büsbütün bilimsel usullerden sapması ve rant odaklı olması İstanbul’umuzu yapısal sıkıntılarla karşı karşıya bıraktı.
Prost’un Türkiye’den ayrıldığı 1951 yılından 1980 yılına kadar İstanbul’da son derece canlı bir planlama ortamı vardı ve İstanbul’un tabiatını, tarihi ve kültürel mirasını koruyarak istikrarlı bir metropol gelişimi hedeflendi. Ancak bu planlara uyulmadı. İstanbul Nazım Plan Ofisi 1980 sonrasında kapatıldı. Takip eden yıllarda kentin üst ölçekli planı olmadan denetimsiz bir büyümeyle ormanları, havzaları ve kıyıları imara açıldı.
İMP’nin kurulmasıyla hazırlıkları başlayan “İstanbul’un anayasası” olarak kabul edilen 2009 tarihli 1/100 binlik İstanbul Etraf Nizamı Planı da uygulanmadı. İstanbul’un can damarları olan ormanları, havzaları, tarım alanları maalesef plana muhalif olarak imara açıldı. Tarihi Yarımada’ya trafik yükü azaltılmadı, tersine arttı. İstanbul hem sarsıntı riskleri hem de iklim krizlerine karşı adeta savunmasız bırakıldı.
2019 yılından itibaren başlayan akıl ve bilimin ışığında rant odaklı değil halk ve ve kent odaklı idare anlayışı bu yüzden çok değerli. Tarihin tekerrür etmemesi, kentimizin geleceğe sağlıklı, ekolojik varlığını koruyarak, zelzele direnci yüksek bir formda ilerlemesi için geçmişte yaptığımız yanılgıları yapmamak, akıl ve bilimin ışığında planlı bir formda kentimizi geliştirmek zorundayız.
Haritada sizin de dikkatinizi çeken hususları paylaşmayı unutmayın.”
1955 yılından bazı fotoğrafları da paylaşalım.
1- Kadıköy
2- Harbiye Hilton
3- Taksim Meydanı
4- TophaneKulüp dizisini izleyenler için de bu harita ve resimlerin dönemi hayal etmelerine yardımcı olacağını umuyorum. pic.twitter.com/pnBC7DTSTD
— Dr. Buğra Gökce (@gokcebugra) September 19, 2023
Gökçe, yeni gönderisinde de Kadıköy, Harbiye Hilton, Taksim Meydanı ve Tophane’den görseller de paylaşarak “1955 yılından birtakım fotoğrafları da paylaşalım.
1- Kadıköy
2- Harbiye Hilton
3- Taksim Meydanı
4- Tophane
Kulüp dizisini izleyenler için de bu harita ve fotoğrafların periyodu hayal etmelerine yardımcı olacağını umuyorum.” sözlerini kullandı.