Sayıştay’ın 2022 yılı kontrol raporları yayımlandı. Sayıştay’ın Dış Kontrol Genel Kıymetlendirme Raporu’na nazaran kontroller sonucunda 2 bin 247’si mali rapor ve tabloları etkileyen, 5 bin 377’si mevzuata uygunluğa, 212’si de kamu yönetimlerinin mali idare ve iç denetim sistemlerine ait yanlışları içeren toplam 7 bin 836 bulgu tespit edildi. 2021 raporunda, toplam bulgu sayısı 7 bin 639’du. 2022’de rapor ve tablolarda en fazla tespit edilen bulguların başında “taşınmazların muhasebe kayıtlarının yapılmaması/hatalı yapılması” geliyor. Toplam 88 kamu yönetiminde bu duruma rastlandı.
Bulgu sayısı arttı lakin bunların çoğunluğunu yanlış muhasebeleştirme üzere teknik süreçler oluşturdu. Geçmiş devirlerdeki Sayıştay raporlarında yer alan usulsüzlüklere ise yer verilmedi.
DAĞILIMLAR AYRINTILANDIRILMADI
Sayıştay’ın Cumhurbaşkanlığı 2022 Yılı Kontrol Raporu’na nazaran kuruma geçen yıl bütçe yasası ile 3.8 milyar TL ödenek tahsis edildi. Yıl içinde eklenen ve düşülen ödenekler sonucunda yılsonu ödeneği 5.6 milyar TL oldu. Bu ödeneğin tamamı harcandı. Raporda, “Mali rapor ve tabloların tüm kıymetli taraflarıyla yanlışsız ve emniyetli bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır” denildi. Raporun ekinde kurum tarafından sunulan mali tablo belgesi da yer aldı. Lakin 2021 raporu ile karşılaştırıldığında “faaliyet sonuçları tablosundaki” değişim dikkat çekti. 2021 raporunda, masraflar alt başlıkları ile detaylandırılırken yeni raporda ayrıntılar yerine genel toplamlara yer verilmekle yetinildi. Örneğin 2021 raporunda “ilk unsur ve gereç giderleri” sıralanırken kırtasiye gereçlerinden yiyecek, içecek, temizleme ekipmanları, tıbbi ve laboratuvar sarf gereçlerine kadar çeşitli alt başlıklara da yer verilmişti. Mal ve hizmet alım masraflarının ayrıntıları da sıralanmıştı. Buna rağmen 2022 raporunda alt başlıklardaki bu ayrıntılar yer almadı. Mal ve gereç alım masrafları, birinci husus ve gereç masrafları üzere başlıklarda ne kadar toplam harcama yapıldığı belirtilmekle yetinildi. Bu masrafların dağılımları ayrıntılandırılmadı.
BAĞIŞ VE YARDIMLAR 1.3 MİLYON
Rapora nazaran 2022’de Cumhurbaşkanlığı’nın işçi sarfiyatları 613.4 milyon TL, mal ve hizmet alım sarfiyatları 2.8 milyar TL, cari transferler 964.9 milyon TL, amortisman masrafları 216.8 milyon TL, birinci unsur ve materyal sarfiyatları 223.8 milyon TL, proje kapsamında yapılan cari sarfiyatlar 773.4 milyon TL oldu. Toplam masraflar 5.6 milyar TL olarak gerçekleşti. Rapora nazaran alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler meblağı da 1.3 milyon TL oldu. Raporda, bilanço içerisindeki taşıtlar hesabı 1.2 milyar TL olarak yer aldı.
Karayolları Genel Müdürlüğü raporunda, kamuya ağır yük getiren yap-işlet-devret projelerinin 2022 maliyeti de ortaya çıktı. Raporda, cari transferler kapsamında yapılan 36.4 milyar TL harcamanın 36.3 milyar TL’sinin yap-işlet-devret projeleri için yapılan garanti ödemelerinden kaynaklandığı belirtildi.
PARALAR ‘YAP-İŞLET-DEVRET’E
2022’de HGS ve OGS’den toplam 26 milyon 737 bin 333 ihlalli geçiş gerçekleşti. OGS otoyol ve köprülerden ihlalli geçişlerin mali meblağı 251.7 milyon TL. HGS otoyol ve köprülerden ihlalli geçişlerin fiyatı 3.8 milyar TL oldu.
İncelemede, 2022 yılına ilişkin toplam 207.1 milyon TL meblağında kaçak geçiş bedelinin vadesinde tahsil edilemediği, bu bedeller “gelirlerden takipli alacaklar hesabında” takip edilmesi gerekirken takip edilmediği belirlendi.
İcraya verilen alacakların değerli bir kısmı tahsil edilemedi. 2016’dan bu yana icraya verilen evrak sayısı toplam 6.2 milyon. Toplam alacak ölçüsü ise 112.4 milyar TL. İcrayla tahsil edilen alacak ölçüsü 43.1 milyar TL.
SAYIŞTAY’IN ‘KOLU-KANADI’ KIRILDI
İçerikleri nedeniyle Sayıştay raporları tartışılırken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 30 Mayıs 2022’de konuşması da yine gündeme geldi. Sayıştay’ın 160. Kuruluş Yıldönümü Programı’nda konuşan Erdoğan, raporlar üzerinden Sayıştay’ı gaye alarak “Sayıştay’ın, icracı kurumlardaki kontrolünü yalnızca açık arama yahut ceza penceresinden bakarak yapmaması gerektiğini düşünüyorum. Kurumlar bazen yaklaşım farklılıkları sebebiyle canımızı sıkacak, eleştirdiğimiz işler bile yapsalar da sonuçta ortaya çıkan duruma hürmet gösteririz” dedi.
Erdoğan’ın bu kelamlarından iki ay sonra Sayıştay Başsavcılığı’na, imam hatip kökenli ve eski AKP milletvekili aday adayı İsmail Altıntaş atandı. Bu atama, “Sayıştay’ın kolu ve kanadının kırılacağı” tenkitlerine neden olmuştu.