- “Standartların çok üzerinde mukaveleler imzaladık. Lakin nedeni olmadığımız şartların mağduru olduk. Kazanımlarımız bir bir elimizden gitti. Alın terimizin karşılığını fakat bu kadar koruyabildik.”
- “Her on yılda bir ekonomik krizle karşı karşıya kalıyoruz. Sonuçta fatura bize kesiliyor. Bizi bir “krizsavar” üzere, ülke iktisadında makus giden her şeyin merhemi sanıyorlar. Sıktıkça sıkıyorlar…”
TÜRK-İŞ Genel Sekreteri ve Türk Metal Sendikası Genel Lideri Pevrul Kavlak Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
- Toplu İş Kontratı görüşmeleri yarın başlıyor. Talepleriniz neler?
İlk görüşmemizi yarın gerçekleştireceğiz. Bu kontrata hazırlanırken çok dikkatli ve titiz bir çalışma yürüttük. Üyelerimizin talep ve beklentilerini karşılamak için onların da iştirakiyle gerçekçi bir taslak hazırladık. Biz iki yılda bir imzaladığımız MESS Küme Toplu Kontratları öncesinde üyeleri üzerinde anket uygulayan tek sendikayız. Bu tarafıyla ülkemizde endüstriyel demokrasiyi en yaygın biçimde uygulayan bir sendika olma özelliğini taşıyoruz. Zira biz, üyelerimizin hak ve özgürlüğü için verdikleri gayrette, onların kelamına, kararına ve taleplerine saygılıyız.
‘ÜYELERİMİZE ANKET YAPTIK’
Bu defa de, son üç kontrat periyodunda olduğu üzere, anket uygulamasıyla başladık. Evvel, Konda kamuoyu araştırma şirketine yaklaşık 10 bin üyemiz üzerinde yüz yüze bir araştırma yaptırdık. Akabinde kendi araştırma merkezimizin hazırladığı yazılı bir anket formunu MESS’e muhatap işyerlerindeki bütün üyelerimize dağıttık. Daha sonra da, örgütlü olduğumuz işyerlerinin bulunduğu bölgelerde temsilcilerimizle çalıştaylar düzenleyerek onların görüşlerini aldık ve taslağımızı bu çalışmalardan aldığımız bilgilere dayanarak hazırladık.
Hazırladığımız taslakta evvel saatlik fiyatı 65 liranın altında olan üyelerimizin saatlik fiyatlarını 65 liraya çekiyoruz. Daha sonra herkese birinci 6 ay için yüzde 80 oranında bir artış talep ediyoruz. Ayrıyeten her kıdem yılı için de saatlik fiyatlara üç lira talebimiz var. Toplumsal haklara talep ettiğimiz oran ise yüzde 150. İkinci, üçüncü ve dördüncü aylar için de enflasyon üzerine 5 puan istiyoruz.
- Ekonomik krizi de göz önüne aldığınızda teklifinizde geçmiş yıllarla kıyasladığınızda nelere daha çok dikkat etmeniz gerekti?
İddiayla söylüyorum ki, biz bugüne kadar imzaladığımız kontratlarla büyük muvaffakiyetler elde ettik. Örneğin 2017’de “Yüzyılın Sözleşmesi” dediğimiz mukaveleyi imzaladık. Kontrata otururken birinci altı aylık enflasyon yüzde 3,2 idi, biz yüzde 38,28 talep ettik, pazarlık sonucu, birinci 6 ay için yüzde 24,63 aldık.
Ardından 2019 mukavelesi geldi. Ekonomik krizin başlamasına, sanayi bölümünde sıkıntılar yaşanmasına karşın yeniden kazandık. Altı aylık enflasyon yüzde 6 idi. Biz yüzde 20 talep ettik, uğraşımız sonucunda birinci 6 ay için yüzde 17,12 aldık. Çıtayı tekrar aşağı düşürmedik.
Son kontratımızda de tıpkı başarıyı gösterdik. Üstelik bu sefer, MESS tarihinde birinci kere olarak mukaveleyi işkolumuzdaki öteki sendikalarla birlikte imzaladık. Birinci altı ayda, yüzde 27,44, ikinci altı ayda, yüzde 41,93 aldık. Üçüncü altı ay artırımı da yüzde 26,97 oldu.
Bununla da yetinmedik. Ekonomik şartların ağırlaşması nedeniyle Türk Metal ve MESS tarihinde birinci defa bir orta protokolle yüzde 34 oranında bir ek artırım daha aldık. Dördüncü altı ayın artırımını da eklediğimizde kontrat periyodunda sağlanan artış toplam yüzde 229.96’ya ulaştı. Toplumsal hakları da eklediğimizde bu oran yüzde 239.22’ye çıktı.
‘STANDARTLARIN ÜZERİNDE KONTRATLAR İMZALADIK’
- Kazanımlarınızı elinizde tutabildiniz mi?
Bu oranlar ülkemiz sendikal ömründe örneğine rastlanması mümkün olmayan oranlardır. Yani biz her zamanki üzere işimizi muvaffakiyetle yaptık. Ülke standartlarının çok üzerinde kontratlar imzaladık. Lakin ne yazık ki, yeniden nedeni olmadığımız şartların mağduru olduk. Bütün bu olumlu sürece karşın, bizim dışımızdaki ekonomik gelişmelere daha fazla dayanamadık. Pandemiydi, işyeri duruşlarıydı, çip kriziydi, ekonomik krizdi, komşularımız ortasında yaşanan savaştı derken, kazanımlarımız bir bir elimizden gitti. Alın terimizin karşılığını fakat bu kadar koruyabildik. Hayat pahalılığına ve enflasyona lakin bu kadar göğüs gerebildik. O nedenle, teklifimizi tüm bu kayıplarımızı giderecek ve yeni kazanımlar elde edecek bir biçimde hazırladık.
- Teklifiniz çalışanları tatmin etti mi, nasıl reaksiyonlar alıyorsunuz?
Biz o denli bir ülkede yaşıyoruz ki, geçen yüzyıldan bu yana neredeyse her on yılda bir ekonomik krizle karşı karşıya kalıyoruz. Bugün de ülkemiz derin bir ekonomik kriz yaşıyor. Lakin bizim açımızdan vahim olan, yaşanan krizin bedelini tekrar bizim ödemek zorunda bırakılmamız. Bunu uygulanan vergi siyasetleriyle ödüyoruz, hayat pahalılığıyla ödüyoruz, ödüyoruz da ödüyoruz… Yani sonuçta fatura tekrar bize kesiliyor. Bizi bir “krizsavar” üzere, ülke iktisadında makus giden her şeyin merhemi sanıyorlar. Sıktıkça sıkıyorlar… Sıktıkça sıkıyorlar…
‘TALEPLERİ YANSITTIK’
Bütün bu yaşananlar ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle üyelerimizde bu kontratla ilgili elbette ki büyük bir beklenti var. Lakin başta da dediğim üzere, biz bugüne kadar hazırladığımız taslakları daima üyelerimize sorduk, onların taleplerini taslağa yansıttık. O nedenle ben, her konuşmamda arkadaşlarıma bu taslağın onların taslağı olduğunu ve sahip çıkmaları gerektiğini hatırlatırım. Arkadaşlarımızın ezici bir çoğunluğunun taslaktan mutlu olduklarını söyleyebilirim.
Arkadaşlarım hiç merak etmesin. Bu taslağı hazırlarken gösterdikleri ihtimamı ve kararlılığı, bu taslağı savunurken de göstersinler, uğraşımıza dayanak olmaya devam etsinler, gerisini bize bıraksınlar. Bu kontrat ismine yaraşır bir mukavele olacak. Zira bu mukavele, Cumhuriyetimizin 100. yılında, Türkiye emekçi sınıfı için Cumhuriyet kontratı olacak.
- Toplusözleşme süreçlerinde en sık karşılaştığınız zorluklar neler, zorlukları aşmak için neler yapıyorsunuz?
Ülkemizde sendikal hak ve özgürlükler açısından birçok sorun var elbette, lakin biz kontrat süreçlerinde iki temel sorun yaşıyoruz. Birincisi, TÜİK’in açıkladığı enflasyon sayıları. Açıklanan enflasyon sayıları toplumun büyük bir bölümünü tatmin etmiyor. Daha da açık söz etmek gerekirse, beşerler bu oranlara inanmıyor. Zira herkes yaşadığını biliyor, çarşıya, pazara gittiğinde alamadığı meyvenin, markete gittiğinde alamadığı etin fiyatının ne kadar arttığını görüyor.
‘AYRI BİR GEÇİNME ENDEKSİ İSTİYORUZ’
TÜİK’in açıkladığı bu enflasyon bizim enflasyonumuz değil. Biz emekçiler için farklı bir geçinme endeksi talep ediyoruz, kimsenin dikkate aldığı yok. Fakat gelin görün ki, memurundan emeklisine, kamu çalışanından özel dal emekçisine kadar herkes açıklanan bu oranlara nazaran artış alıyor. Bizi zora sokan en kıymetli nedenlerden biri budur.
‘BİR GÜN BİLE GREVE ÇIKAMADIK’
Bir başkası, grev hakkımızı özgürce kullanamıyor olmamız. Biz her mukavele periyodunda, mukavelemiz uyuşmazlığa girdikten sonra grev kararı aldık, akabinde uzlaşamadık, bu kere de grev uygulama kararı aldık. Lakin bugüne kadar bir gün bile greve çıkamadık. Kararımızın çabucak akabinde grevimiz “genel sıhhat ve güvenlik” gerekçesiyle ertelendi. Halbuki bizim işkolunun bu münasebetlerle hiçbir ilgisi yokken. Anayasamızın bize tanıdığı grev hakkını özgürce kullanamıyor olmamız bizim elimizi kolumuzu bağlıyor.
- Her ay yeni artırımların yolu açılıyor, emekçinin durumu nasıl?
Bakınız, son periyotta ülkemiz bir ekonomik krize girmiş, her şeyin fiyatı üçe, dörde katlanmış, enflasyon almış başını gitmiş ancak işverenlere, zenginlere hiçbir şey olmamış. Onlar her zamanki üzere karlarına kar katmış. İşte büyüme sayılarına bakın, Türkiye 2022 yılında yüzde 5.6 oranında büyümüş. Sermayenin bu büyümeden aldığı hisse 52.4’ten 54.5’e yükselmiş. Çalışanların aldığı hisse ise yüzde 31’den yüzde 26.3’e düşmüş. Bu yılın sayıları da birebir. Dünyanın neresinde bu türlü adaletsiz bir gelir transferi var? Dünyanın neresinde bu türlü adaletsizlik, haksızlık var? Bu şartlarda personelin nasıl olduğunu siz düşünün.
- Asgari fiyat belirlendikten sonra aylar içinde anlamsızlaştı. İşçiye yönelik hükümetten talebiniz nedir?
Evet, ne yazık ki, taban fiyat her artırıldığında daha yürürlüğe girmeden fiyat artışlarının gölgesinde kalıyor. Yani imzalanan tutanağın daha mürekkebi kurumadan minimum fiyat erimeye başlıyor. Başta temel besin unsurları olmak üzere, zarurî harcama
giderlerindeki artışlar nedeniyle taban fiyatın satın alma gücü geriliyor. Bu minimum fiyatla personelin ailesiyle birlikte temel gereksinimlerini karşılayabilmesi mümkün değil. Bizim talebimiz, yaşanabilir bir taban fiyatın belirlenmesidir. Öncelikle insan onuruna yaraşır ve emekçilerin geçimi rahatça sağlayacak bir fiyatta olmasıdır.
‘ÜLKEMİZ İSMİNE BİR UTANÇ’
Türkiye ne yazık ki, taban ücretliler ülkesi haline geldi. Araştırmalar minimum fiyat civarında bir fiyatla çalışanların oranının yüzde 60’larda olduğunu gösteriyor. Avrupa ülkelerindeki oranları dikkate aldığınızda, bu ülkemiz ismine bir utançtır. Doğal bu ortada, minimum fiyatın artırılması kadar kıymetli olan mevzu, ülkemizde taban fiyatla çalışanların sayısının düşürülmesidir. Minimum fiyat kapsamının düşürülmesinin yolu ise sendikal örgütlenmenin önündeki pürüzlerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir.
Ülkemizde toplumsal adaletten, çalışma barışından, refah toplumundan kelam edeceksek, o vakit adil bölüşümden de kelam etmeliyiz. Ülkemizde demokrasiden, barıştan, özgürlükten, insan haklarından kelam edeceksek, herkes için insan onuruna yakışır bir ömür isteyeceksek, o vakit hakça bir paylaşımdan da kelam etmeliyiz. Bunun yolu da, örgütlü olmaktan, sendikalı olmaktan, özgür toplu pazarlık sistemi içinde üretmekten ve hakça bölüşmekten geçmektedir.
‘BİZ BIKTIK ONLAR BIKMADI’
- Orta Vadeli Program’da (OVP) ‘öncelikli ıslahat alanı’ olarak düzenlenmek istenen “İkinci Basamak Emeklilik Sistemi” işçide telaş yarattı, kıdem tazminatı tehlikede mi?
Kırk yılı aşkın bir müddettir çalışma hayatının içindeyim. Kıdem tazminatı tartışmasının olmadığı bir gün bile hatırlamıyorum. Biz bunu konuşmaktan, tartışmaktan, hareket yapmaktan bıktık, bunu gündeme getirenler bıkmadı.
İşçilerin 1936’dan bu yana en değerli garantisi olan kıdem tazminatına el koymak, bilhassa de son periyotlarda fona devretmek, işbaşına gelen her hükümetin gündeminde oldu. Bu kadar yılda birbirinden farklı 15 taslak hazırlandı, lakin emekçi sınıfının direnişi sayesinde hiçbiri yasalaşamadı. Hatırlayın Covid-19 salgınıyla uğraştığımız günlerde bile taslaklar hazırlanmıştı.
‘KIDEM TAZMİNATI GÜVENCEDİR’
Bir kere daha tekrarlamak isterim ki, kıdem tazminatı, emekçi sınıfının 87 yıl evvel elde ettiği ve kullandığı bir haktır. İş garantisine olumlu tesir yapan bir düzenlemedir. Çalışanın emeğinin yıpranma bedeli, emeklilik ikramiyesi, fiyatın ödenmeyen kısmı üzere özellikler taşımaktadır. Kıdem tazminatı, iş ve gelecek teminatıdır. Türkiye personel sınıfının ve TÜRK-İŞ’in kırmızı çizgisidir. Milyonlarca çalışanı ilgilendiren kıdem tazminatı hakkından hiçbir biçimde vazgeçilemez. Şayet bu mevzuda düzenleme yapmak isteyenlerin söylediği üzere, maksat tüm çalışanların kıdem tazminatı alması hedefleniyorsa, bunun yolu son derece kolaydır, o da sendikal örgütlenmedir. Sendikalı personeller açısından kıdem tazminatı diye bir sorun yoktur.
- Türk Metal Sendikası’nın gelecekteki amaçları ve vizyonu nedir, önümüzdeki yıllarda Türkiye’deki emekçi hareketi için ne öngörüyorsunuz?
Türk Metalli olup da sendikasının büyüklüğünü, gücünü, üyelerine sunduğu imkanları bilmeyen yoktur. Yıllar evvel, toplumsal sendikacılık olarak söz ettiğimiz kavram artık yerini yeni bir kavrama bıraktı. Buna “Yeni Kuşak Sendikacılık” diyoruz. Unsurlarımız ve sendikacılık anlayışımız gereği, bugüne kadar üyelerimizden aldığımız her kuruşu yeniden onlar için harcadık. Mesleksel eğitimlerin yanı sıra üyelerimizin eşleri ve çocukları için eğitimler, seminerler düzenledik. Boş vakitlerini daha uygun değerlendirsinler diye toplumsal tesisler kurduk. Aileleriyle inanç ve huzur içinde tatil yapsınlar diye, Türkiye’nin en hoş beldelerinde beş yıldızlı tatil köyü ve otel yatırımları yaptık. Yalnızca geçen yıl 70 bin üyemizi, eş ve çocuklarıyla birlikte 250 bin kişiyi otellerimizde, tatil köylerimizde konuk ettik. Üstelik bunu ceplerinden bir kuruş harcatmadan yaptık.
Türk Metal çınarı bu anlayışla büyümeye devam edecek. Üretmek, kazanmak ve kazandırmak aşkıyla, beşere sevgi, emeğe hürmet düsturuyla metal işçisinin kalesi olmaya devam edecek. Daha yapacak çok işimiz var.
‘İŞÇİYE İNANCIM BİTMEYECEK’
Türkiye personel sınıfına gelince, benim emekçi sınıfına olan itimadım ve umudun hiç bitmedi, bitmeyecek. Bizler bugün Cumhuriyetin ikinci yüzyılına tanıklık ediyoruz. Bizim dedelerimiz bu Cumhuriyeti kanlarıyla, canlarıyla kurdu. Babalarımız, genç cumhuriyeti nasırlı elleriyle ayağa kaldırdı. Fabrikalarda, atölyelerde alınlarının teriyle ürettiler. Bacaları tüttürdüler, çarkları döndürdüler. Cumhuriyetimizi yoktan var ettiler. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılı, onlara olan borcumuzu ödemek için, demokrasimizin ve kardeşliğimizin pekişmesi için bir fırsattır. Ulusal gelirden hakça hisse almak için, emeğin sömürülmediği bir nizam için, vergi adaleti için, örgütlü uğraş ve toplusözleşme hakkı için, yani insan üzere üretmek, hakça bölüşmek ve insanca yaşamak için bir fırsattır. Türkiye personel sınıfının bu fırsatı âlâ değerlendireceğini düşünüyorum.
PEVRUL KAVLAK KİMDİR?
1962’de Kırıkkale’de doğdu. Birinci ve ortaeğitimini MKEK Çırak Okulu’nda, lise eğitimini ise Kırıkkale’de tamamladı. Çalışma ömrüne 1979 yılında MKEK Silah ve Tüfek Fabrikası’nda başladı, Çerkezköy’de Profilo Telra Elektronik işyerinde devam ettirdi. 1998 yılında Türk Metal Sendikası Çerkezköy şube lideri oldu. 2002 yılında Türk Metal Sendikası Genel Sekreterliği, 2005’te genel lider yardımcılığı, 2009 yılında genel başkanlık misyonunu üstlendi. Beş periyottur bu misyona seçilen Kavlak, birebir vakitte TÜRK-İŞ Genel Sekreterliği misyonunu yürütüyor. Milletlerarası Avrasya Metal Emekçileri Federasyonu’na (UAMİF) 2011 yılında genel lider seçilen Kavlak, beş periyottur bu misyonu yürütüyor. Kavlak’ın IndustriAll Avrupa Sendikası’nda da icra heyeti asil üyeliği bulunuyor.