Türkiye, kadın voleybolunda dünyanın zirvesine nasıl çıktı?

Filenin Sultanları’nın pazar günü kazandığı şampiyonluk, tarihinde birinci defa ulusal gruplar düzeyinde Avrupa’da zafer kazanan Türkiye’nin kapısını uzun vakittir çalıyordu. Pekala Türkiye’yi bu zafere taşıyan seyahatin art planında ne var?

Türkiye’de bayan voleybolu, sporseverlere şampiyonluk hayallerini birinci sefer 2000’lerin başında kurdurtmaya başladı.

Neslihan Demir, Hasret Özçelik, Natalia Hanikoğlu, Gülden Kayalar ve Esra Gümüş isimlerin yer aldığı takım 2003’te finalde Polonya’ya kaybetti. Lakin bu kayıp bile başlı başına bir muvaffakiyet manasına geliyordu.

“Filenin Sultanları” unvanı ile anılmaya başlayan bayan voleybol ulusal grubu, 2011, 2017 ve 2021 yıllarında tepeyi zorlasa da üçüncülükler elde etti.

2019’da finalde Sırbistan’la karşılaşan Filenin Sultanları, Avrupa şampiyonluğuna bir kere daha çok yaklaştı fakat bir sefer daha ikinci oldu.

Eda Fazilet, Melissa Vargas, Ebrar Karakurt, Gizem Örge, Zehra Güneş ve Hande Baladın üzere kıymetli oyunculara sahip ekip, dört sene sonra Sırbistan’la 2019’un rövanşı niteliğinde bir finale çıktı.

Filenin Sultanları, Brüksel’de oynanan finali nefes kesen bir geri dönüşle kazandı.

Socrates Mecmua’nın spor müelliflerinden ve spikerlerinden Emre Yazıcıol’a nazaran, “Türkiye’nin 20 yıllık hayali bu defa gerçek oldu”.

Bu son zaferle birlikte Türkiye hem Avrupa şampiyonu unvanını kazandı hem de dünyanın en başarılı bayan voleybol ekibine sahip oldu.

Kısa mühlet evvel Milletler Ligi’nde şampiyon olan ve dünya sıralamasında bir numaraya yükselen ulusal grubun bu büyük muvaffakiyetinin adımları uzunca bir müddettir duyuluyordu.

Peki bu muvaffakiyet ne kadar kıymetli ve hangi doğrular başarıyı getirdi? Ve de ne kadar uzun ömürlü olabilir?

Türk ekolü

Spor editörü ve Açık Radyo programcısı Burcu Biçer, Avrupa Şampiyonaları’nın, voleybolda olimpiyatların akabinde en şiddetli turnuva olarak kabul edildiğini söylüyor. Bunun nedeni ise dünya sıralamasında üst sıralardaki pek çok grubun Avrupa’dan olması.

Türkiye’nin yarı finalde yendiği İtalya son Avrupa şampiyonu. Finalde devirdiği Sırbistan ise 2019 Avrupa ve 2022 dünya şampiyonu.

Biçer, en dişli rakipler olarak gösterdiği iki ülkeye karşı alınan bu zaferlerin, yıllardır pürüz oluşturan mental eşiğin aşılmasını sağladığını söylüyor.

Filenin Sultanları’nın artık alana hem dünya birincisi hem de Avrupa şampiyonu bir ekip olarak çıkacağını vurgulayan Biçer, “İlk kere favori gösterildiği bir turnuvada beklentileri karşıladılar” diyor.

Eski ulusal voleybolcu ve voleybol yorumcusu Burcu Hakyemez de Türk voleybolunun hem ulusal lig hem de ulusal grup düzeyinde istikrarıyla yükselen bir grafik çizdiğine işaret ediyor ve dünya çapında yabancı oyuncuların Türkiye liginde oynayıp kendilerini geliştirmek istediğine dikkat çekiyor.

Hakyemez, uzun yıllardır voleybolda Rus, Brezilya ve Asya üzere çeşitli ekollerin yanında Türk ekolünün de gelişebileceğine dair işaretlerin olabileceğini belirterek “Artık bence o ekolü oluşturduk” diyor.

Hakyemez’e nazaran Türk ekolünün besbelli özelliği de orta oyuncuların skorer karakterde oyuncular olmaları.

Türkiye’nin tam manasıyla bir ekip oyunu oynadığını söz eden Hakyemez, “Bazen Asya ekolü üzere çok hızlıyız fakat bazen de Rus ekolü üzere oyunu çok yüksekten oynuyoruz” diyor.

‘Planlı ve şuurlu yatırımlar var’

Türk voleybolunun yıllardır bilhassa bayanlarda kaydettiği muvaffakiyet yalnızca ulusal gruplardan ibaret değil.

CEV Bayanlar Şampiyonlar Ligi 2022-23 döneminde yarı finale kalan dört gruptan üçü Türkiye ligindendi.

Fenerbahçe Opet’i yenen Vakıfbank, İtalyan temsilcisi Igor Gorgonzola Novara’yı deviren Eczacıbaşı Dynavit ile finalde karşılaştı. Eşleşmede kupayı kaldıran taraf Vakıfbank oldu.

Bu istikrarlı başarıyı yaratan sebepler, voleybol yorumcularına nazaran bu spora yapılan planlı ve şuurlu yatırımlarda saklı.

Eczacıbaşı ve Vakıfbank ile büyüyen Türk kulüp rekabetine daha sonra Fenerbahçe de katıldı. Bu da altyapıları ve akabinde A ekiplerine yansıdı.

Hakyemez, kendi sporculuk yıllarında ülkeye gelen kaliteli yabancı antrenör ve oyunculardan da çok şey öğrendiklerini ve daha sonra da onlarla yarışır hale gelebildiklerini belirtiyor:

“Türk oyuncusu altyapıda yetişip üst yapıya çıktı. Lakin takımda yer alamaması bir periyot en büyük zahmetlerden biriydi.

“Yabancı oyuncularla birlikte artan idman kalitesi Türk oyuncuların, yabancı oyuncularla baş tutmaya başlamasını beraberinde getirdi.

“Gözde Kırdar, Neslihan Demir, Eda, Esra üzere isimler, kendi ekiplerine inanılmaz paralara transfer olmuş yabancı oyuncular yerine takıma girip, sorumluluk aldılar.

“Bu sorumlulukla da bütün dönemi geçirdiler ve muvaffakiyetlerini ulusal gruba yansıttılar. Türk oyuncusu sorumluluk ala ala ulusal ekibi da bir yere getirdi.”

Takımlarda oluşan grup ruhunun yalnızca takımdaşlıktan ibaret olmadığını, “abla-kardeş” bağının geliştiğini anlatan Hakyemez, “Ablalarımıza olan hürmetimiz, küçüklerimize olan sevgimiz çok kıymetli. Ablaların yol göstermesi ve küçüklerin bunları ciddiye alması muvaffakiyetin en büyük sebeplerinden birisi” diyor.

Yazıcıol da, Eda Fazilet ve Naz Aydemir Akyol üzere başarılı ve takımlarda uzun mühletler yer alan oyuncuların rol modeli haline geldiğine dikkat çekerek, “Neslihan Demir’in gerisinden gelen ufuk açan oyuncuların ulusal ekip formasını terletmesiyle istikrar sağlandı” diye konuşuyor.

Açık Radyo’dan Burcu Biçer’e nazaran, öteki spor kısımlarında bayanlara yönelik bir inançsızlık kelam konusu. Lakin bu voleybol için geçerli değil, bilakis genç kızlar için bir fırsat alanı.

Spora ilgi duyan kız çocuklarının küçük yaştan itibaren voleybola yönlendirildiğini tabir eden Biçer, ülkede hala voleybol dendiğinde akla birinci gelen bayan atletler olduğunu söylüyor:

“Kadınlar da bu sporu en yeterli formda yapabildiklerini gösteriyorlar.”

Biçer’e nazaran voleybol grubunun bu başarılarında yalnızca bir sportif zafer değil, daha fazlası var.

Şampiyonadan çabucak evvel Ebrar Karakurt, toplumsal medya hesabından “Savaşa savaşa kazanıyoruz” tabirlerinin yer aldığı bir paylaşım yaptı. İsmi “Abdülhamid Denge” olan bir kullanıcı da “Müslüman Türk Milleti olarak sana tahammül etmeye devam ediyoruz…” yorumunda bulundu.

Karakurt ise bu kullanıcıya “Boş yapma Abdülhamid” diyerek cevap verdi.

Bu diyaloğun akabinde dönen tartışmalara açıklık getiren Karakurt, “Söz konusu arkadaşımızın ismi Ahmet, Mehmet yahut Berke olabilirdi. Husus öbür yerlere çekilmeye çalışılıyor. Pazar günü büyük bir maçımız var, ona konsantreyim” dedi.

Milli voleybolcu toplumsal medyada homofobik taciz ve ataklara maksat oldu.

‘Sporda muvaffakiyet yakalayan ülkelerde de bu türlü ilerler’

Peki bu başarıyı yalnızca nesle bağlamak mümkün mü? Ya da öteki bir sözle bu muvaffakiyet, yanlışsız oyuncuların yanlışsız vakitte yanlışsız hocayla bir ortaya gelmesinden mi ibaret?

Socrates Dergi’den Yazıcıol, “İstikrarlı bir formda oyuncu yetiştiren, voleybolun sevildiği ve voleybola yatırım yapıldığı ülkede başarıyı bekleyebilirsiniz” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Jenerasyonla ilişkilendirmek çok hakikat değil. 2019’da da Avrupa finali oynadık. Orada da kupaya yakındık. 2012’de Olimpiyatlar’a gittik. Oyuncular değişti. Yeni oyuncular çıktı. Muhakkak bir çıta daima oldu. Rastlantısal bir muvaffakiyet değil. Kolektif şuurun gelişmesiyle birlikte geriden gelenlerin yol açan oyuncuları takip etmesiyle birlikte muvaffakiyetin kanıksanması ve daha düzgününü yapma gayretinin olduğu bir gerçek. Bu rastgele bir sporda muvaffakiyet yakalayan ülkelerde de bu türlü ilerler”

Biçer başarıda kuşaklarla birbirine aktarılan kültür ortasında bir bağ olduğu görüşünde.

“2000’li yılların başında Neslihan Demir, Naz Aydemir Akyol ve başka oyuncularla birlikte oluşan kültürün artık nasıl kullanılacağını öğrenmekle devam ediyor. Bu neslin ve ondan sonra gelenlerin de bu istikrarı korumak için bir sistem oluşturacağını düşünüyorum” diyen Biçer, değişim ve dönüşümün muvaffakiyetlerin gelmesiyle, o başarıyı sahiplenmekle ve tecrübelerle mümkün olduğunu söylüyor:

“Bu süreçler her vakit aktarıldı ve bugün Ebrar, Zehra, Elif, Vargas, Hande kuşağının öne çıkardığı his cüretle sonuca ulaştı.”

Biçer’in saydığı isimler yalnızca alanda değil, saha dışında da toplumsal mevzulardaki hal ve duruşlarıyla sembolleşen sportmenler.

Eda Erdem’in örgülü saçlı, sıkılı yumruklu pozunun birçok duvarda poster olması bunun örneklerinden birisi.

Biçer, “Eda Erdem’in liderlik anlayışı, Ebrar ve Vargas’ın kimlik temsiliyetleri, Birincinin ve Elif’in mizahlı ‘en yeterli arkadaşlar’ olarak takılması. Çok çalışmanın teknik grubun tesiri dışında bu türlü bir tarafın olmasının da tesirli olduğunu düşünüyorum” diyor.

Sürdürülebilirlik

Hakyemez ise voleybolda muvaffakiyetin sürdürülebilir olmasının altyapıyla hakikat orantılı olduğunu söylüyor ve altyapıya antrenör takviyesi gerektiğini değerini vurguluyor.

Yazıcıol, geriden gelecek oyuncuların bu muvaffakiyet sayesinde artık daha fazla özgüvenli olacağını, Türkiye’nin artık “winner” yani kazanan ruha sahip bir anlayışa sahip olacağını ve Fenerbahçe, Eczacıbaşı ve Vakıfbank rekabetiyle halihazırda çok üstdüzeyde olan ligin düzeyinin daha da yükseleceğini söylüyor.

Filenin Sultanları’nın bir modülü olmanın çok büyük bir kıvanç kaynağı haline geldiğini savunan Yazıcıol, “Çok daha fazla aile çocuklarını voleybola yönlendirecektir. Bu nedenle muvaffakiyetin sürdürülebilirliği ile ilgili optimist olmak mümkün” diyor.

Kupa zaferinin akabinde Türkiye Voleybol Federasyonu Lideri Mehmet Akif Üstündağ’a yeni amaçları soruldu.

Türk voleybolseverler, 2023 Paris Olimpiyatları’nda bu maksadın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini daima birlikte, biraz daha fazla inançla izleyecek.