İlk zelzele sonrasında valinin polisleri görevlendirerek binalara girmesini engellemesi, daha fazla can kaybı yaşanmasını engellemiş. Misal bir durumla ilgili Kahramanmaraş genelinde ya da Elbistan özelinde bu mevzuda katı bir tedbir alınmadığını duyduğumuzda aklımızda şu soru beliriyor:

“Benzer yoğunlukta tedbir, Kahramanmaraş’ta da alınsaydı, yüzlerce insanın ömrü kurtulabilir miydi?”

Depremde çok büyük yıkım olmasa da Şanlıurfa’da da hasarlı bina sayısı fazla. Resmi meyyit sayısının 178 olarak açıklandığı kentte ağır hasarlı 2741 yapı var. Bu, 6046 bağımsız yapı manasına geliyor. Bu binaların yıkımı peyderpey sürüyor. Kent, zelzeleden daha az etkilendiği için bilhassa Adıyaman için alternatif kent pozisyonunda. Örneğin Adıyamanlı depremzedeler birçok imtihana Şanlıurfa’da giriyor, muhtaçlıklarını bu kentten karşılıyor.

VALİ YANLIŞ MI YÖNLENDİRDİ?

Şanlıurfa’dan sonra gittiğimiz Adıyaman’daki görünüm ise kan dondurucu. Kent, Hatay’dan sonra en fazla yıkımı yaşamış. Buna karşın “geç fark edilmiş”. Bunun nedenini sorduğumuzda ise, sonrasında vazifeden alınan valinin İçişleri Bakanlığı’na çok fazla yıkım olmadığı tarafında önbilgi vermesinden kaynaklandığı cevabını alıyoruz. Tekrar yurttaşların savına nazaran Adıyaman’daki yıkımın büyüklüğü, Şanlıurfa’daki yetkililerin uyarısı üzerine fark ediliyor. Emsal bir “yanlış vali bilgilendirmesini” Hatay Valisi’nden de anımsıyoruz. Bunu dinlerken ismini vermek istemeyen bir mahallî yönetici şu yansıyı veriyor Adıyaman Valisi için: “Kendi kaldığı konut bile hasar alan bir insan bunu nasıl ve neden söyler?”

Adıyaman, yıkım açısından Hatay’ın devamı üzere. Çadır yoğunluğunun da fazla olduğunu belirtmekte yarar var. İnsan yapısı olarak öbür sarsıntı vilayetlerine nazaran daha muhafazakar olduğunu anlamak da güç olmuyor. Bu hususta dolaylı bir kıstası belirtelim. Yıkılan kentlerin duvarlarında zelzele sonrası yazılar var. Yer yer eleştirel, yer yer hüzünlü içerikler. Sırf Adıyaman’da “Allah var gam yok”, “Hüküm yalnız Allah’ındır” biçiminde duvar yazıları var. Kim bilir, tahminen de bu yazılar, Adıyaman ile özdeşleşen tarikat yapılarının mümkün reaksiyonlara ön alma tekniklerinden birisidir…

DONDURUCU SOĞUKTA CAN PAZARI

Kent uzun mühlet unutulmuş, -20 civarındaki dondurucu hava da kuralları daha da yaşanılmaz kılmış. Birçok yapının makûs tabana yapılmasının tesiri büyük. Örneğin çarşıdan geçen bir sokak var, kaldırımından su çıkıyor, kaynak var. Sokağın hizasındaki tüm meskenler sağlı sollu yıkılmış. Bir esnafın reaksiyonu çok öğretici: “Uzun uzun araştırmaya da gerek yok. İsminin başında ve sonunda ‘dere’ geçen mahallelerden tabanı anlarsınız!”

Akşamında çadırkentte kalıyoruz. Farklı görüşlerde olsanız da telaşta birlik insanları birbirlerine yakın ve samimi kılıyor. Bir mühlet sonra daha açık paylaşım oluyor. Çadırkentte muhazafakar bir takımla sohbet ediyoruz. Onların da dediklerine nazaran birçok grup oradan çekilmiş, aslında onlar da planlarını emsal bir vakit diliminde dönmek üzerine yapmışlar fakat herkes çekilince geri dönmeye çekinmişler. Arama kurtarma özelliği de olan takım enkazlara cesurca girmiş. Bu sırada ölürlerse şehit olacağını düşünmelerinin hissesi da var. Bunu da saklamıyorlar. Onlar da AFAD’a karşı eleştireller. Muhakkak bir yaşın üstünde olup da fiziken kâfi olmadıkları halde alanda görevlendirilen bireylere tepkililer. Öte yandan çok genç, tecrübesiz insanların yetkili durumlara getirilmesini de yanlışsız bulmuyorlar. Bu iki durumun da alanda yarattığı mağduriyetleri örneklendiriyorlar.

“GÖRDÜĞÜMÜZ DURUM ZORUMUZA GİDİYOR”

O sırada tıpkı yetkili, “Size dediğimi kendiniz gözlemleyebilirsiniz. Şu önlerinde halıların, koltukların konduğu çadırlar, sığınmacıların kaldığı çadırlar” diyerek işaret ediyor bölgeyi. Dediğimiz üzere takım aslında pek muhafazakar, bahse öncelikle “ümmetçi” gözle bakıyor. Buna karşın bu hassasiyeti biraz anlamaya çalıştığımızda da “kendi insanımızın konuk, sığınmacıların buranın sahibi üzere davranması zorumuza gidiyor, kendi insanımızı da mağdur ediyor” diyorlar. Öte yandan onlar da liyakatsizlikten mustarip ve onlar da askerin en başından beri alanda olmasının çok yarar sağlayacağı konusunda kamuoyu ile hemfikir…